Was je meteen aangegrepen door de beelden van de waterramp?
Het was vooral vol ongeloof naar de beelden op tv kijken. De eerste week zijn we dan niet geweest, we gingen eigenlijk op reis vertrekken maar toen het hier ook heel fel regende kort daarna kwam er een extra klik die maakte dat we zegden: ‘zullen we toch niet een paar dagen gaan helpen, bv. door wat te koken daar. Daar zijn we goed in en daar gingen we mee beginnen.
Hoe kies je in het begin waar je wil gaan helpen?
Philippe: We zijn op internet gaan zoeken naar mensen die daar aan het koken waren. Want dat was het idee, daar een dagje gaan koken. We hebben toen een groep gevonden die in Tilff aan het koken was met een veldkeuken van het leger. Ik ben dan vrijdag eerst alleen geweest (Philippe) en daar ter plaatse kreeg ik de uitleg hoe dat werkt om met die gasflessen te koken en dergelijke. Zaterdag zijn we dan met twee geweest en toen zegden ze dat ze voor zondag ook nog iemand nodig hadden. En die zondag vroegen ze dan of we volgende week ook konden komen. Ik heb toen gezegd van ‘plan mij maar in als je me nodig hebt’ en dan hebben ze me meteen voor de hele week gevraagd.
Dinsdagavond kregen we dan plots bericht van de burgemeester van Tilff dat we geen gratis maaltijden mochten uitdelen. Blijkbaar had een firma geklaagd dat het contract met het OCMW moest nageleefd worden en dat het via hen moest verlopen. Toen leek het voor ons afgelopen, tot een telefoontje die dinsdag heel laat uit Trooz, waarin gevraagd werd of we nog tijd en vooral ook voedsel hadden. We kwamen daar in een heel andere situatie terecht. Tilff ligt maar voor een deeltje aan de Vesder. Een ander deel ligt hoger, daar was nog een supermarkt en een bakker, die mensen waren deels nog zelfvoorzienend. Maar als we dan in Trooz-Prayon kwamen, dat was letterlijk een oorlogsgebied. Daar was echt niks meer en dat was een grote schok om te zien. Als je van Luik kwam gereden, die laatste kilometers waren één grote vuilnisbelt, je moest letterlijk slalommen tussen de auto’s die nog op hun kant lagen, die aangespoeld waren. Je kan de tranen dan niet tegenhouden, dat was verschrikkelijk om te zien.
Hoe zijn die mensen daar de eerste weken mee omgegaan?
Inge: De mensen daar waren eigenlijk verdoofd, ze probeerden op één of andere manier de dag door te komen. Het enige waar ze mee bezig waren was overleven en dan daarna zou het met de hulp die zou komen binnen afzienbare tijd wel opgelost geraken. Maar eens de zomervakantie voorbij was, droogde die hulp heel snel op. Tegelijk bleef ook de georganiseerde hulp van de overheid en van andere instanties uit. Op dat moment werd je ook van het kastje naar de muur gestuurd. Hoe zinloos is het om van mensen documenten te eisen als heel hun huis is overstroomd. Op dat moment is de moedeloosheid erin geslopen. Het werd dan oktober en het besef was er ‘tegen de winter gaan we niet droog en veilig zitten’. Op dat moment zag je heel wat mensen mentaal breken, het was opnieuw een schok, zo kort na die grote ramp. Van de goede sfeer, het optimisme bijna in die eerste dagen bleef niks meer over.
Jullie halen aan dat de georganiseerde hulp mank liep, zoals ook in de pers is geweest toen. Hoe kijken jullie daar op terug?
Philippe: We vonden het vooral erg dat er enorm veel bereidwilligheid was van mensen, ze kwamen letterlijk uit alle windstreken en van ver, maar geen enkele organisatie heeft dat opgepakt om al die hulp te coördineren. Als dat wel zo geweest zou zijn, dan hadden én veel helpers het gevoel gehad echt met nuttige en noodzakelijke dingen te helpen én dan waren er meer mensen sneller geholpen. Dat is wat wij op kleine schaal doen, terwijl wij toch mensen zijn met een fulltime job. Als wij daarin lukken, waarom kan dan bv. een civiele bescherming of het Rode Kruis of wie dan ook niet per wijk een container zetten waar vrijwilligers zich verplicht moeten aanmelden en van waaruit de hulp gecoördineerd wordt? Dat is nooit gebeurd, niet in het begin en niet in de maanden daarna.
Zijn daar de nodige lessen uit getrokken?
Philippe: Met de herdenking van 1 jaar na de ramp hebben wij met #TeamEclairs heel veel media-aandacht gekregen. Dat hebben wij ook aangegrepen als laatste kans om het echt aan te kaarten allemaal. Naar mijn mening lijkt het in de nationale politiek alweer vergeten en we vrezen dat er geen lessen uit getrokken zijn. Maar dan maken ze opnieuw een fout door te denken dat dit iets éénmaligs was, dat het niet nog eens kan en helaas wellicht ook zal gebeuren ergens in de toekomst.
Inge: De mensen kunnen daar ook niet wegtrekken, ook al weten ze nu hoe gevaarlijk het daar kan zijn. Huiseigenaars zien nu dat de waarde van hun woning zo gedaald is dat ze nergens anders naartoe kunnen. Alles wat ze nog kunnen betalen ligt in de gevarenzone, alles wat daarbuiten ligt is voor heel wat mensen onbetaalbaar. Vaak hebben de verzekeringen de mensen ook zo lang aan het lijntje gehouden dat de mensen met minder vergoeding genoegen nemen om eindelijk toch verder te kunnen. En daar nog eens bovenop zijn de bouwmaterialen veel duurder geworden. Die mensen krijgen de ene financiële tegenslag na de andere, sommige families gaan dat zeker nog meer dan één generatie meedragen.
Is er ook een ruwe schatting mogelijk naar hoeveel uren jullie daar allemaal hebben ingestoken?
Philippe: Nee, dat is echt onmogelijk, dat is letterlijk ontelbaar. Sommige weekends waren wij daar met 50 mensen twee dagen aan een stuk aan de slag. Die dagen begonnen vroeg en eindigden laat. In het begin waren we er elk weekend heel het weekend van de vrijdagavond tot de zondagavond, daarna is dat dan beperkt tot enkel zaterdag
Inge: Het gaat ook niet enkel om de uren ter plaatse, de uren die wij hebben gestoken in het zoeken naar sponsoring, eten, gerief bij mekaar zoeken en gaan halen, planningen opmaken en zeker ook al die uren dat we een luisterend oor waren voor de slachtoffers. Zeker ook op de laatste punt hebben de mensen daar snel hun vertrouwen gegeven aan #TeamEclairs. Na het koken in het begin namen we ook de tijd voor de mensen, voor een goeie babbel waarin we ook peilden naar wat er meer nodig was dan enkel eten. Samen aan tafel zitten, warm eten hebben en ook met de buren kunnen praten, dat deed de mensen deugd. Wij zaten daar dan bij en we zagen met wie het niet goed ging, dat is zo gegroeid en dat is eigenlijk het begin geweest van #TeamEclairs. Wij kookten ook voor de vrijwilligers die daar bv in een tent overnachtten en dan hoorden wij verhalen van hen en zij van ons en zo pasten we de puzzel in mekaar. Ook om de taalbarrière te overwinnen, dat was soms ook een probleem.
We werden een vertrouwd gezicht en dat heeft ons toegestaan nog gerichter te kunnen helpen. Er voor zorgen dat mensen eten hebben, dat ze zich kunnen wassen en dat ze ergens kunnen slapen, over zo’n basisbehoeften ging dat, zeker in het begin. Gewoon het feit van niet weer pasta te moeten eten maar eens een keertje puree met bouletten, daar waren de mensen blij als een kind mee.
Hebben jullie er enigszins een idee van hoeveel mensen jullie hebben verder geholpen?
Philippe: Ik heb dat onlangs nog eens proberen te becijferen en ik denk dat we ergens rond de 200 à 250 gezinnen geholpen hebben. Da’s een heel ruwe schatting berekend op basis van hoeveel we per weekend konden doen en hoeveel weekends we er geweest zijn. We zijn verre van klaar, we gaan nog door tot 15 juli 2023, dan zijn we dag op dag twee jaar na de ramp.
Vanwaar de naam ‘#TeamEclairs’?
Philippe: Da’s heel ludiek ontstaan. Ik had gewoon op een dag het idee om eclairs mee te nemen, om een dessert te kunnen geven aan de mensen. Dat werd zo goed onthaald dat we het de week erna opnieuw deden. Dat was de ludieke oorsprong, maar er is ook nog een andere kant.
Op een bepaald moment zijn we in een huis aan het helpen dat volledig gestript moest worden. We begonnen daar ’s morgens met 10 mensen aan en in de latere namiddag zelfs met een man of 20 en dat klusje was die dag nog geklaard. De eigenaar van het huis trakteerde ons dan op een pintje en hij zegt op een gegeven moment ‘vous êtes vraiment #TeamEclairs*’, ‘jullie werken snel als een bliksemflits, ik had nooit gedacht dat dit op één dag allemaal kon. Jullie hebben de naam echt goed gekozen’.
(*éclair betekent bliksemflits in het Frans)
Elk weekend daar zo lang zijn, hoe rijm je dat met je privéleven?
(Inge en Philippe kijken mekaar aan en barsten in lachen uit) Er wordt heel veel opgeofferd, zeker bij ons omdat we daar alle twee waren maar er waren ook koppels waarvan alleen de man of de vrouw kwam helpen. Dat is niet evident, want het is wel weekend. Je komt wel in een flow op den duur, maar toch.
Samen dingen doormaken, dat schept een hechte band, zeker in zo’n omstandigheden?
Inge: Ja want ik ga me dan ook zorgen maken over die mensen. Ik denk aan een getrouwde vrouw van vooraan in de 30 met twee kinderen. Dat was één van de eerste gezinnen die we geholpen hebben en dat ging enkele maanden wel goed. Toen stonden we even daarna toevallig aan haar deur omdat we bloemetjes mee hadden voor enkele mensen en we wilden haar er ook eentje geven. Ze deed de deur open en binnen de twee seconden begint ze te wenen. We zagen meteen dat ze zwaar in de put zat. We hadden ze een paar weken niet gezien en het was haar te veel geworden en dan zijn we daar terug ingevlogen. Dat was ook bij enkele anderen zo. Mensen zien leven in zo’n onmenselijke omstandigheden, het geeft een schuldgevoel om die dan achter te moeten laten en naar de luxe van je eigen huis terug te keren.
Philippe: Ook voor onze vrijwilligers, tussen hen en de mensen daar zijn talloze vriendschappen voor het leven ontstaan. ‘We gaan jullie nooit vergeten’, dat horen we nog heel vaak.
Omgekeerd gaan jullie wellicht ook nooit vergeten wat jullie daar allemaal gezien en gehoord hebben?
Philippe: Op een gegeven moment sta ik aan onze uitvalsbasis en mijn oog valt op een vrouw die daar in de buurt staat. Ik spreek haar aan met de vraag of ze hulp nodig heeft en we beginnen een beetje te babbelen. Na een half uurtje zegt ze plots ‘Philippe, ik ga je iets vertellen maar je mag dat tegen niemand vertellen’. Dan voel je al wel dat er iets heel heftigs gaat volgen. Ze vertelt verder: ‘Ik kom thuis en ik hoor dat mijn man boven met iets bezig is. Ik ga daarnaartoe en ik zie hem met een pistool tegen zijn hoofd staan. Ik heb hem kunnen overtuigen om het niet te doen maar zeg dit tegen niemand want ook mijn kinderen weten dit niet’. Dan krijg je kippenvel gewoon. We babbelen verder en dan blijken dat welgestelde mensen te zijn. Hij was een dakwerker die heel zijn leven hard gewerkt heeft en wel wat opgebouwd had. Hij had drie huizen, één daarvan was echt letterlijk helemaal weg, de andere huizen waren overstroomd. Al zijn werkgerief, drie of vier camionettes, allemaal weg of onherstelbaar kapot. Al die dingen stonden klaar voor zijn zoon die de zaak ging overnemen. Net daarvoor hadden ze beslist om deze keer geen omnium verzekering te nemen… we hebben dan onze planning overhoop gegooid en we zijn één van die huizen gaan strippen. De vrouw was daar, de man was niet te zien. ’s Avonds kwam hij daar wel aan en hij vraagt of ik Philippe ben en hij keek daarbij op zo’n manier recht in mijn ogen dat hij aangaf ‘ik weet dat jij weet wat er bijna gebeurd was’. In die blik zat ook zoveel dankbaarheid, zonder het te zeggen gaf hij aan van ‘jullie hebben mijn leven en mijn gezin gered’. Op zo’n moment besef je het diepmenselijke van wat je daar aan het doen bent.
Hoe staan de meeste mensen er nu, anderhalf jaar later, er voor?
Inge: Iedereen verwerkt dat op zijn eigen manier. Sommigen hebben snel hun klop gekregen, sommigen moeten die nog gaan krijgen. Sommigen zijn er al een beetje door, sommigen beginnen licht te zien aan het einde van de tunnel, voor anderen is dat licht nog niet in zicht. In al die maanden betekenden wij voor die mensen een basis, we waren elke zaterdag, altijd meteen aanspreekbaar. Dat weghalen gaat ons zeer zwaar vallen. Het einde van het jaar nadert, maar iets wat zo in je leven zit ingebakken achterlaten, dat is heel moeilijk.
We konden de mensen onmogelijk achter laten na enkel het afbreken, wat op zich al heel erg lang duurde. Er waren ook malafide aannemers helaas, die veel geld vroegen voor heel belabberd werk. Er was iemand die 70 000 euro kreeg van de verzekering en die mevrouw kreeg offertes van zowel 110 000 euro als 40 000 euro. Ze koos voor die laatste, betaalde het voorschot maar de werken zijn nooit begonnen… De grote meerderheid bedoelt het natuurlijk wel goed, gelukkig maar!
Heeft het jullie als mens veranderd?
Beiden: Ja, zonder twijfel. Er is in ons leven meer relativering, meer perspectief. Ik had nooit kunnen vermoeden dat de impact zo groot zou zijn. Heel wat mensen zijn uit hun comfortzone gekomen, we betekenen niet alleen voor de mensen ginder heel veel, ook voor de vrijwilligers is het een onvergetelijke periode. Sommigen onder hen hebben ook problemen of zorgen in hun leven en de zinvolle invulling en het gezelschap helpen hen ook. Al die verschillende mensen die mekaar vinden en vertrouwen tijdens het helpen van andere mensen die ze helemaal niet kennen, dat is echt ‘zo schoon’ op een diepmenselijke manier, dat heeft een waarde die je niet in woorden kan vatten.
In de blik van die man stond te lezen 'jullie hebben mijn leven gered'
Wil je contact opnemen of helpen?
Je kan Inge en Philippe bereiken via info@TeamEclairs.be of via de Facebook/website www.TeamEclairs.be Ze gaan nog tot 15 juli 2023 elke zaterdag door, dus zijn vrijwilligers en sponsors nog steeds welkom!
Bezoek van 30 januari t/m 15 maart de fototentoonstelling over #TeamEclairs in het gemeentehuis. De foto’s van deze expo zijn gemaakt door de huisfotograaf van #TeamEclairs, Alain Coppens.