Wat is een IOED? Elke: IOED staat voor ‘Intergemeentelijke Onroerend Erfgoed Dienst’, met 35 erkende diensten in Vlaanderen. De IOED ‘Berg en Nete’ ondersteunt Nijlen, Berlaar en Heist-op-den-Berg in het behoud van lokaal bouwkundig, archeologisch en landschappelijk erfgoed. We bieden advies over erfgoedwaarde bij renovaties en ondersteunen erfgoedactiviteiten. Samen met gemeentebesturen, het Regionaal Landschap Rivierenland, de erfgoedcel Kempens Karakter en vrijwilligers brengen we lokaal erfgoed in kaart. Een belangrijke taak is het inventariseren en waarderen van ‘houtig erfgoed’ in samenwerking met het Regionaal Landschap.
Houtig Erfgoed, kunnen jullie daar wat meer over vertellen?
Jody: Dat kunnen zowel bomen als struiken zijn. Ze vertellen vaak iets over de geschiedenis van een plaats: ze illustreren oude gebruiken, historisch landgebruik of bepaalde technieken. Naast een historische kunnen ze bijvoorbeeld ook een sociale, stedenbouwkundige, esthetische, wetenschappelijke of volkskundige waarde hebben. Voorbeelden zijn kasteeldreven, herdenkings- en kapelbomen, beeldbepalende bomen aan kruispunten van wegen, of geknotte en gevlochten houtkanten. Er is geen strikte leeftijdslimiet, aangezien het gaat om ‘levend’ erfgoed. Ook jongere exemplaren kunnen erfgoedwaarde hebben, als ze – omwille van schade of afsterven – een ouder exemplaar vervangen. De bomen en struiken kunnen zowel op openbaar als privédomein staan.
Waarom is die inventarisatie belangrijk?
Elke: Bij onroerend erfgoed en monumenten denken we meestal aan gebouwen, misschien eens aan een kasteeltuin of park. Maar dat ook bomen en struiken erfgoed kunnen zijn, is vaak minder bekend bij het grote publiek. Daar willen we samen met onze gemeenten verandering in brengen. Want ook dit type landschappelijk erfgoed vormt een waardevolle herinnering aan ons verleden. Bovendien vertegenwoordigen ze daarnaast vaak een hoge ecologische waarde die ons ook nog eens gezond houdt, en niet vervangen kan worden door een nieuwe aanplant.
Door de komende jaren dit ‘groene’ erfgoed in kaart te brengen, kunnen we een betere bewaring en onderhoud garanderen zodat iedereen ervan kan blijven meegenieten – ook de volgende generaties. Dat doen we door ze te inventariseren volgens de handleiding van het Agentschap Onroerend Erfgoed. Daarbij voeren we zowel terrein- als historisch (archief)onderzoek.
Wat doen jullie met de resultaten?
Elke: Iedereen kan de resultaten bekijken via de Inventaris Onroerend Erfgoed. We bouwen niet alleen kennis op, we bekijken ook samen met de gemeente wat we kunnen doen om beter te zorgen voor het houtige erfgoed.
Hoe kunnen inwoners hier aan meewerken? Elke: Deze ambitieuze onderneming willen en kunnen we niet op eigen houtje voor elkaar krijgen. Erfgoedvrijwilligers, verenigingen, bewoners en andere (boven)lokale partners of geïnteresseerden zijn van onmisbare waarde om dit project tot een goed einde te brengen. Als lokale gemeenschap bepalen we namelijk samen wat waardevol is en belangrijk om te behouden voor de toekomst. Ook is (vaak mondelinge) kennis over de aanplant, het gebruik, de betekenis of geschiedenis van een bepaalde boom of struik onmisbaar in de selectie en waardering.
Een bijzondere boom of struik die volgens jou zeker niet mag ontbreken op de lijst, kan je steeds doormailen naar info@bergennete.be.
Je kan een boom ook nomineren via de ‘Beeldige Bomenwedstrijd’ van Lokaal bestuur Nijlen en zo kans maken op een verblijf tussen de bomen. Klik HIER om jouw boom te nomineren.